ՈւՐԱԽ ԶԲՈՍԱՆՔ
Այս խաղը կարելի է խաղալ ինչպես զբոսանքի ընթացքում, այնպես էլ տանը: Երեխան պետք է ուշադիր լսի հրահանգը, որպեսզի չշփոթի գործողությունը:
Խաղի համար անհրաժեշտ է ազատ և անվտանգ տարածք:
Նպատակ` Տարածական կողմնորոշման զարգացում, սեփական մարմնի գիտակցում, կոորդինացիայի զարգացում, ընդհանուր շարժունակություն, խոսքի զարգացում և բառապաշարի հարստացում, լսողական հմտության բարելավում, լսողական տարբերակում:
Ընթացք՝ Ընտրեք ազատ տարածք տանը կամ այգում զբոսնելիս: Ծանոթացրեք երեխային այդ տարածքին: Եթե անհրաժեշտ է, ցույց տվեք յուրաքանչյուր հրահանգի կատարման ձևը: Օրինակ՝ ցատկ տեղում, ցատկ աջ կամ ձախ, կքանիստ, ցատկ առաջ կամ ետ: Ընթացքում կարող եք արագացնել հրահանգները, մինչև որ խաղն ավարտվի ծիծաղով: Հետևեք, որ հրահանգները կատարվեն ճիշտ:
Այլ տարբերակներ՝
• Հրահանգների ընթացքում կարելի է նշել գործողությունների քանակը, օրինակ՝ 3 կքանիստ, 2 ցատկ դեպի աջ կամ դեպի ձախ, 2 ցատկ առաջ։
• Հրահանգները կարող են հաջորդել իրար: Օրինակ՝ 1 ցատկ տեղում և 2 ցատկ դեպի առաջ: Երեխան պետք է ուշադիր լինի, որպեսզի հիշի և չշփոթի: Կարելի է դերերը փոխել․ երեխան կարող է հնչեցնել հրահանգները, իսկ մեծահասակը՝ կատարել դրանք: Հրահանգները կատարելիս կարելի է միտումնավոր շփոթվել՝ ստուգելու համար, թե ինչքանով է երեխան ուշադիր և հիշու՞մ է, թե ինչ հրահանգ է տվել:
ՊԱՐ ՇԱՐՖԵՐՈՎ
Զարմանալի է, թե ինպես սովորական և թեթև շարֆը կարող է բացահայտել և զարգացնել երեխայի ստեղծագործական ունակությունները:
Նպատակ`
Կոորդինացիայի զարգացում, ստեղծագործական միտք և պատկերացում, հույզերի արտահայտում, ընդհանուր մոտորիկա, տարածական մտածողություն:
Անհրաժեշտ պարագաներ`
2 երկար թեթև շարֆ՝ նվազագույնը երեխայի հասակին հավասար, փայտիկներ (կարող եք օգտագործել չինական խոհանոցային փայտիկները), երաժշտություն:
Խաղն անցկացնելու համար անհրաժեշտ է ազատ և անվտանգ տարածք:
Ընթացք՝
Շարֆերը ամրացրեք փայտիկների ծայրին: Միացրեք երաժշտություն, թող երեխան վերցնի յուրաքանչյուր ձեռքում 1 փայտիկ և թափահարի շարֆերով: Երբ հաջողվի ձեռքերը երաժշտությանը համապատասխան շարժել, առաջարկեք պարել այնպես, որ շարֆերն ավելի լավ շարժվեն: Թող երեխան ընտրի երաժշտությունը իր շարֆերի պարի համար:
Այլ տարբերակ` 1 փայտիկը վերցրեք ինքներդ, մյուսը տվեք երեխային: Փորձեք պարել միասին, եթե կցանկանաք՝ հերթով նմանակելով միմյանց: Օգտագործեք տարբեր տեմպի երաժշտություն և հետևեք, որ երեխան կարողանա ճիշտ համադրել շարժումները և երաժշտությունը:
ՄՐՑՈՒՅԹ ՓՈՒՉԻԿՆԵՐՈՎ
Փուչիկներով կարելի է կազմակերպել տարբեր խաղեր, որոնք դուր կգան երեխային։
Նպատակ`
Պատճառահետևանքային կապի գիտակցում, կոգնիտիվ հմտությունների զարգացում, հույզերի արտահայտում, խոշոր և մանր մոտորիկայի զարգացում, սոցիալական համագործակցություն, տարածական կողմնորոշում:
Անհրաժեշտ պարագաներ` Ոչ շատ ձիգ փչած փուչիկներ, պլաստիկե ափսե:
Ընթացք՝
Երեխային առաջարկվում է ընտրել նախընտրած գույնի փուչիկ։ Դրեք փուչիկը հատակին, սենյակի մի ծայրում։ Ընտրեք այնպիսի տարածք, որ ճանապարհին չլինեն խոչընդոտներ։ Չորեքթաթ դիրքով, փչելով փուչիկի վրա, պետք է այն հասցնել սենյակի մյուս ծայրը։ Փչելու ուժգնությունը պետք է լինի այնպիսին, որ փուչիկը տեղաշարժվի հատակի վրայով։ Այս խաղի կանոնները կարելի է փոխել։ Օրինակ՝ փուչիկը հրել գլխով, ծնկներով, արմունկներով, ոտնաթաթով և այլն (պահպանելով կանոնը՝ փուչիկը պետք է տեղաշարժվի հատակի վրայով)։
Այլ տարբերակ` Փուչիկը դնելով պլաստիկե ափսեի վրա՝ պետք է անցնել նախօրոք որոշված հեռավորությունն այնպես, որ փուչիկը չընկնի։ Խաղը կարելի է անցկացնել անհատական և խմբային ձևով։ Նախապես որոշել հնարավորությունների քանակը, օրինակ՝ յուրաքանչյուրը կարող է անցնել հեռավորությունը 5 անգամ, ով առանց գցելու ավելի շատ փուչիկ հասցնի նշված տեղը, նա էլ կհաղթի։
ԿՈՇԻԿԻ ԽԱՆՈՒԹ
Հեշտ է քայլել, երբ կոշիկը համապատասխանում է ոտքի չափսին, բայց երեխաները սիրում են փորձել մեծ չափսի կոշիկներ։ Այդ պատճառով էլ երեխաներին դուր կգա այս ուրախ խաղը։ Առաջարկում ենք երեխային պատկերացնել, որ գնում ենք խանութ կոշիկներ գնելու։
Նպատակ`
կոգնիտիվ հմտությունների զարգացում, ընդհանուր շարժողականության զարգացում, մարմնի կոորդինացիայի զարգացում, ինքնագիտակցման զարգացում, տարածական կողմնորոշում:
Անհրաժեշտ պարագաներ`
տարբեր չափսի և ձևի կոշիկներ՝ սպորտային, տնային, ծովափնյա, սանդալներ, կրունկներով և այլն։
Ընթացք՝
պահարանից հանել տարբեր տիպի և չափի կոշիկներ, շարել մեկ գծով, որպեսզի երեխան ընտրություն կատարի։ Երեխան կարող է ընտրել մեկ զույգ։ Առաջարկել նրան քայլել այդ կոշիկներով։ Հանձնարարել կատարել գործողություններ, որոնք պետք է իրականացնի՝ չհանելով կոշիկները։ Օրինակ՝ անցնել բարձի վրայով, մտնել սեղանի տակ, անցնել ճանապարհը՝ շրջանցելով խոչընդոտները։ Պարտադիր պայման է՝ այնպես քայլել, որ կոշիկները դուրս չգան ոտքերից։ Այսպես կարելի է փորձել նաև մյուս տեսակի կոշիկներով։
Այլ տարբերակներ`
- Խառնել կոշիկների զույգերը և առաջարկել հագնել տարբեր զույգերով։
- Այս խաղը կարելի է անցկացնել երաժշտության ուղեկցությամբ՝ ընտրելով տարբեր տեմպի երաժշտություն։ Երեխան պետք է քայլի երաժշտության տեմպին համապատասխան՝ արագ կամ դանդաղ։
Ցուցումներ
Տարածքը պետք է լինի անվտանգ:
Երեխային տալ միայն այնպիսի հանձնարարություն, որը նրա համար հաղթահարելի կլինի այդ կոշիկներով։
ԱՆՑՆՈՒՄ ԵՆՔ ՔԱՐԵՐԻ ՎՐԱՅՈՎ
Քայլել «քարքարոտ ճանապարհով» և չշփոթվել: Այս խաղը շատ զվարճալի է նույնիսկ այն դեպքում, երբ «քարերն» իրականում թղթե ափսեներ են։
Նպատակ`
սեփական մարմնի գիտակցում, կոգնիտիվ հմտությունների զարգացում, ընդհանուր շարժունակության զարգացում, թվերի ճանաչում և հաշվելու հմտություն, լսողական ընկալման, ուշադրության զարգացում:
Ընթացք՝
Համարակալել թղթե ափսեները, շարել հերթականությամբ ճանապարհի տեսքով։ Ափսեների միջև հեռավորությունը պետք է լինի երեխայի քայլի լայնքին համապատասխան։ Ճանապարհը կարող է լինել շրջանցումներով, օղակաձև, խոչընդոտներով (աթոռակ, բարձ և այլ իրեր, որոնք երեխան կկարողանա մեկ քայլով հաղթահարել), որպեսզի երթուղին ստացվի հետաքրքիր։ Առաջարկել երեխային անցնել ափսեների վրայով՝ թվերի հերթականությամբ։ Կառուցել նոր ճանապարհ ուրիշ երթուղիով։
Այլ տարբերակներ`
- Երեխան կարող է հավաքել ափսեները՝ անցնելով ճանապարհը (հաշվելով ափսեները)։
- Խաղավարն ասում է թիվը, երեխան պետք է կանգնի այդ թվին համապատասխան ափսեի վրա։
- Կարող են ափսեները լինել գունավոր, թվերը կրկնվեն տարբեր գույնի ափսեների վրա։ Այս դեպքում երեխան պետք է ճիշտ կանգնի՝ հաշվի առնելով և´ թիվը, և´ գույնը։ Եթե ափսեները սպիտակ են, թվերը նկարում ենք տարբեր գույնի մատիտներով կամ ֆլոմաստերներով։
ՀԵՏԵՎԻՐ ԱՌԱՋՆՈՐԴԻՆ
Նպատակ` Սեփական մարմնի գիտակցում, կոգնիտիվ հմտությունների զարգացում, ընդհանուր շարժունակության զարգացում, սեփական մարմնի գիտակցումը տարածության մեջ:
Ընթացք՝ Որոշվում է, թե ով է առաջինը լինելու «առաջնորդը»։ Պարային խաղն անցկացվում է երաժշտության ուղեկցությամբ՝ շարժումներում ստեղծագործականություն խթանելու համար։ «Առաջնորդը» շարժվում է, պարում այնպես, ինչպես ուզում է, իսկ մյուս մասնակիցը կրկնում է շարժումները։ «Առաջնորդի» դերը փոխանցվում է մյուս մասնակցին՝ հստակ սահմանված ժամանակահատվածներով։ Ցանկալի է նվագարկել տարբեր ոճի և ռիթմի երաժշտական ստեղծագործություններ։
Անհրաժեշտ է ազատ և անվտանգ տարածություն, և կարևոր է ուշադիր հետևել երեխային, որպեսզի նա չփորձի կատարել վտանգավոր շարժումներ։
Նպատակ` մանր մոտորիկայի զարգացում, պատճառահետևանքային կապի հասկացում, համագործակցում:
Խաղի համար անհրաժեշտ է` փոքր գնդակներ (կարող են լինել կտորից կարված, փափուկ), պլաստիկե թաս կամ տուփ:
Ընթացք՝ Ազատեք տարածք հատակին և դրեք թասը։ Առաջարկեք երեխային նստել հատակին թասից 1 մետր հեռավորության վրա։ Տվեք գնդակը և բացատրեք, որ պետք է գնդակը նետել թասի մեջ։ Ցույց տվեք, եթե անհրաժեշտ է։ Մի քանի հաջող փորձից հետո առաջարկեք ավելի հեռվից փորձել։ Կարող եք խաղալ նաև կանգնած, բայց չխախտելով հեռավորությունը:
Խաղի համար անհրաժեշտ է` փոքր գնդակներ ( կարող են լինել կտորից կարված, փափուկ), պլաստիկե թաս կամ տուփ:
Ընթացք՝ Խաղում եք երկուսով, հերթով գցելով գնդակները։ Գցած գնդակների քանակին համապատասխան ձողիկներ եք դնում կողքի և հաշվում։ Հաղթում է նա, ով խաղի ավարտին ավելի շատ ձողիկներ է ունենում։ Գնդակներ գցելու քանակը նախապես որոշում եք միասին։
Խաղի համար անհրաժեշտ է` փոքր գնդակներ ( կարող են լինել կտորից կարված, փափուկ), պլաստիկե թաս կամ տուփ:
Ընթացք՝ Խաղի համար վերցնում եք մի քանի թաս կամ տուփեր և դասավորում սենյակի կենտրոնում երեխայից տարբեր հեռավորության վրա։ Ամեն թասի մեջ դրեք փոքր շահումներ։ Գնդակը թասի մեջ ընկնելու դեպքում՝ երեխան վերցնում է շահումը։
Խաղի համար անհրաժեշտ է` փոքր գնդակներ ( կարող են լինել կտորից կարված, փափուկ), պլաստիկե թաս կամ տուփ:
Ընթացք՝ Երեխային առաջարկում եք նետել գնդակը իրենից ամենամոտ կամ ամենահեռու, իր աջ կամ ձախ կողմում գտնվող թասի մեջ։ Այս տարբերակով երեխայի մոտ կարող ենք զարգացնել տարածական կողմնորոշումը։
ԲՌՆԻ´Ր ԵՎ ԱՆՎԱՆԻ´Ր
Նպատակ` կոգնիտիվ հմտությունների զարգացում, աչք-ձեռք կոորդինացիայի զարգացում, մանր և ընդհանուր մոտորիկայի շարժունակության զարգացում, խոսքի և բառապաշարի հարստացում, շփման և հաղորդակցման զարգացում։
Խաղի համար անհրաժեշտ է` միջին չափսի գնդակ
Ընթացք՝ Խաղի համար ընտրեք այն չափսի գնդակ, որը երեխային հեշտ կլինի բռնել։ Կանգնեք կամ նստեք հատակին՝ երեխայի դեմ դիմաց (կախված այն բանից, թե որտեղ է անցկացվում խաղը): Սկսեք գնդակը փոխանցել միմյանց՝ գլորելով կամ գցելով։ Մինչև գցելը կամ գլորելը պայմանավորվում եք անվանել որոշված թեմայից բառեր (կենդանիներ, խաղալիքներ, գույներ, թվեր, հագուստ, մրգեր և այլն): Եթե գնդակը չեն բռնում կամ գլորվում է այլ ուղղությամբ, փոխվում է թեման։ Այս խաղը կարելի է կիրառել անհատական և խմբային պարապմունքների ընթացքում, փակ և բաց տարածքներում (խաղասենյակում, բակում, խաղահրապարակում, այգում և այլն):
ՄՏԱՊԱՀԻՐ ՇԱՐԺՈՒՄԸ
Նպատակ` սեփական մարմնի գիտակցում,
կոգնիտիվ հմտությունների զարգացում, ստեղծագործական պատկերացման զարգացում, հույզերի արտահայտում, ընդհանուր և մանր մոտորիկայի շարժունակության զարգացում։
Խաղի համար անհրաժեշտ է` ընդարձակ, ազատ տարածություն:
Ընթացք՝ Կանգնեք կենտրոնում երեխային դեմ դիմաց։ Սկսեք մարմնի որևէ մասի մեկ շարժումից։
Օրինակ՝ բարձրացրեք ձեռքը։ Երեխան պետք է կրկնի այդ շարժումը։ Ավելացնում եք առաջին շարժմանը երկրորդը, երեխան պետք է կրկնի այս 2 շարժումները նույն հերթականությամբ։ Շարունակում եք ավելացնել նոր շարժումներ, մինչև որ երեխան կշփոթի հերթականությունը։ Հաջորդը երեխան է հորինում շարժումներ Ձեզ համար։ Հիշե´ք, միշտ սկսում եք մեկ շարժումից՝ յուրաքանչյուր անգամ ավելացնելով մեկական շարժում, մինչև որ կրկնողը մոռանա հերթականությունը։
Այս ուրախ խաղի ընթացքում երեխան մարզում է մարմինը՝ միաժամանակ մարզելով հիշողությունը:
Այլ տարբերակ` Այս խաղը կարելի է անցկացնել խոսքային հրահանգներով՝ շարժումը նկարագրելով առանց ցույց տալու։ Այս տարբերակով կարելի է սովորեցնել կամ ամրապնդել մարմնի աջ և ձախ կողմերի իմացությունը։
Անհրաժեշտ պայմաններ` մեծ ազատ տարածք, ձայնարկիչ, տարբեր տեմպի և ոճի երաժշտական ստեղծագործություններ
Պար-վարժությունն անցկացվում է խմբային և անհատական տարբերակներով։
Յուրացվող հմտություններ` ստեղծագործական երևակայություն, հույզերի արտահայտում, ընդհանուր շարժողականություն, լսողական հմտություն, ինքնագիտակցում, տարածական կողմնորոշում
Ընթացք՝ երեխային առաջարկվում է կանգնել սենյակի կենտրոնում։ Երաժշտության միանալուն պես՝ երեխան սկսում է ինքնաբուխ պարել: Երբ երաժշտությունը դադարում է, երեխան կանգ է առնում, մնում այդ դիրքում այնքան, մինչև կրկին երաժշտությունը հնչի։ Շարունակում ենք միացնել և անջատել երաժշտությունը՝ փոխելով ստեղծագործությունները։ Ցանկալի է, որ երաժշտությունները լինեն տարբեր ռիթմերի։
Յուրացվող հմտություններ` ստեղծագործական երևակայություն, հույզերի արտահայտում, ընդհանուր շարժողականություն, լսողական հմտություն, ինքնագիտակցում, տարածական կողմնորոշում, մկանային տոնուսի կարգավորում
Ընթացք` վարժությունը հիմնվում է ամբողջ մարմնի մկանները հաջորդականությամբ լարելու և թուլացնելու վրա: Խաղավարը «կրակ» և «սառույց» հրահանգներով (մոտավոր 10 վայրկյան տարբերությամբ) փոխում է վարժության ձևը: «Կրակ» հրահանգը պահանջում է ակտիվ ինքնաբուխ շարժումներ: «Սառույց» հրահանգը՝ կանգ առնել այն դիրքով, որ պահին լսվում է հրահանգը. Պահանջվում է մկանները լարել առավելագույն չափով: Վարժության ընթացքում երաժշտությունը հնչում է անդադար։
Պար-վարժությունն անցկացվում է խմբային և անհատական տարբերակներով։
Յուրացվող հմտություններ` ստեղծագործական երևակայություն, հույզերի արտահայտում, ընդհանուր շարժողականություն, տեսողական ուշադրություն, գունաճանաչում, ինքնագիտակցում, տարածական կողմնորոշում
Ընթացք` խաղն այս տարբերակով անցկացնելու համար պատրաստում ենք ստվարաթղթե կանաչ և կարմիր շրջանակներ։ Կանաչ քարտի ցուցադրության դեպքում երեխան ինքնաբուխ պարում է, կարմիրի դեպքում՝ կանգ առնում։ Վարժության ընթացքում երաժշտությունը հնչում է անդադար։
ՉԱՐԱՃՃԻ ՊԻՆԳՎԻՆ
Նպատակ` սովորել կառավարել սեփական շարժումները
Երաժշտություն` համանուն մուլտֆիլմից ♫
Անհրաժեշտ պարագաներ՝ զանգակներով մասիկներ: Աննշան շարժման ժամանակ մասիկները զնգում են: Զանգակներով մասիկները կարող ենք փոխարինել ռեզինե օղակի վրա ամրացրած զանգակներով։
Ընթացք՝ հրահանգ՝ քայլել այնպես, որ զանգակները չզնգան, հետո այնպես, որ զանգակները հնչեն պարզ (քայլ), շեշտադրված (թռիչքներ), անդադար զնգոցով (վազք):
Այս վարժությունը կարելի է կատարել ինչպես երաժշտության, թմբուկի կամ այլ հարվածային գործիքների ուղեկցությամբ, այնպես էլ առանց երաժշտության, որպեսզի զանգակների ձայների ներքո երեխաները ավելի լավ հետևեն և կառավարեն իրենց շարժումները՝ ստեղծելով ռիթմիկ երաժշտություն:
ԺԱՊԱՎԵՆՆԵՐՈՎ ՊԱՐ
Նպատակ` սովորեցնել արտահայտել սեփական հույզերը, ցուցաբերել անհատականություն:
Երաժշտություն՝ «Չունգա-չանգա» (Վ. Շաինսկի) ♫
Անհարժեշտ պարագաներ՝ բազմագույն ժապավեններ 30 սմ երկարությամբ:
Ընթացք՝ մասնակիցները երաժշտության ներքո թռչկոտում են և գունավոր ժապավենները գցում վերև կամ միմյանց վրա: Գունավոր ժապավենները նպաստում են հույզերն ավելի ուրախ և արտահայտիչ դարձնելուն:
Վարժությունը կարելի է կրկնել մի քանի անգամ:
ԿԵՆԴԱՆԻ ԿՈՇԻԿՆԵՐ
Նպատակ՝ սովորեցնել կառավարել սեփական հույզերը
Ընթացք՝ մասնակիցներին հանձնարարվում է պատկերել՝ ինչպես են քայլում տխուր, ուրախ, մտազբաղ, շտապող, հոգնած, ուժեղ մարդու կոշիկները: Մասնագետը հերթով խրախուսում է մասնակիցներին:
Վարժությունը կարելի է կրկնել մի քանի անգամ: